Overal bubbels!

Waar we ook kijken in de financiële wereld: bubbels. Bubbels in wording of nagenoeg volgroeide bubbels. Wie beweert dat het wel meevalt, mag of naar de opticien of is een klassiek slachtoffer van kuddegedrag. Voorbeelden?

Amazon is momenteel één van de grootste zeepbellen op Wall Street. Een week na de eerste beursnotering in mei 1997, noteerde Amazon 1,31 dollar, momenteel zo’n 1.116 dollar ofwel factor 852 in de afgelopen 20 jaar. Wanneer ik een artikel retweet van een auteur die stelt dat Amazon meer waard is dan de economie van Nederland, krijg ik (!) de nodige hatetweets over me heen dat ik (!) waarde met inkomen vergelijk. Los van het feit dat ik het artikel niet geschreven heb, is duidelijk dat enkele beleggers de portee van het stuk totaal niet begrijpen.

Ook bij Google zien we een aardige parabool ontstaan. De koers loopt inmiddels rechtop. In 13 jaar tijd is Google zo’n 21 keer over de kop gegaan.

Ook het nieuws sluit erbij aan. Actueler kan het niet. Vanmiddag verschijnt op teletekst het bericht dat Broadcom Qualcomm wil overnemen voor het astronomische bedrag van 130 miljard dollar! Als er nu nog geen alarmbellen gaan rinkelen…

De idioterie ten top is Bitcoin. Op 26 juli 2010 nog 5 dollarcent. Inmiddels een top gezien op 7.451 dollar. Factor 149.000!!! En oh wee als je op twitter durft te beweren dat dit de moeder aller zeepbellen is. Hatemail is mijn beloning want ik heb het allemaal niet begrepen. En natuurlijk, als Bitcoin straks op 10.000 dollar staat, word ik uitgelachen.

Wel nu, laat ik hier alvast stellen dat de kans dat we dat getal halen, vrij groot is. Sterker nog, ik sluit 20.000 dollar ook absoluut niet uit. Wanneer de koersen rechtop gaan lopen, moeten we gaan uitkijken. Het kan nog heel hard oplopen, maar van de ene op de andere dag slaat het beeld om en zijn we te laat om eruit te springen.

Wie de geschiedenis bestudeert, weet dat de goudprijs van begin december 1979 tot 20 januari 1980, ofwel in 7 weken tijd, méér dan verdubbelde! Van ca. 400 dollar naar 873 dollar. Dus een verdubbeling of meer van Bitcoin is zeer goed mogelijk. Hetzelfde geldt voor de Dow Jones, Amazon, Google, Facebook, de huizenmarkt in Amsterdam en daarbuiten en al die andere assets die al een onwaarschijnlijke stijging achter de rug hebben. Het voordeel van de geschiedenis bestuderen is dat je weet hoe het loopt en dat het nu ook weer zo gaat gebeuren. Goud ging, voor alle duidelijkheid, terug van 873 dollar naar 250 dollar, een crash van 71%. En de bodem werd pas na 19 jaar bereikt.

Dus, als we de top gezien hebben, komt alles met een ROTKLAP naar beneden donderen. En velen zullen zeggen ‘dat niemand dit had zien aankomen’. De economie gaat crashen en ook dat had niemand zien aankomen, net als in 2007. Ons boek Deflatie in aantocht is vrij duidelijk geweest over de eerste klap en is ook vrij duidelijk over de volgende klap. Het enige wat we van de geschiedenis leren is dat we niks van de geschiedenis leren.

Om die reden help ik mensen zich voor te bereiden op die volgende grote klap en wat ze moeten doen. Op vrijdag 1 december 2017 zal  ik opnieuw een hele dag (9.00-17.00 uur) een Masterclass geven over een aanstormende crisis en hoe je je daarop kunt voorbereiden. Zoals duidelijk mag zijn, zal de komende crisis van een grotere omvang zijn dan die van 2008, dus maatregelen zijn nu noodzakelijk.

Op 28 oktober 2016, 3 februari 2017, 9 juni 2017 en 6 oktober 2017 vonden de vorige Masterclasses plaats, zie de testimonial van één van de deelnemers in de link.

Wat krijgt je op vrijdag 1 december 2017 voorgeschoteld?

– Hoe werkt ons geldsysteem?
– Wat is inflatie / deflatie?
– Waarom een volgende grotere crisis?
– Welke rol speelt demografie?
– Wat kunt u verwachten van de huizenmarkt in Nederland?
– Sociale onrust / politieke verandering
– Hoe kunt u uw vermogen beschermen?
– Welke vijf stappen kunt u nemen?
– Welke aanpassingen kunt u aanbrengen in uw eigen positie?
– Praktijkgevallen van de deelnemers zelf (!) & crisistips
– Onbeperkt koffie, thee, water en een tussendoortje
– Heerlijke lunch

Locatie: De BAKKE-RIJ, Hendrik Figeeweg 3F, 2031 BJ Haarlem
Prijs: € 297 all-in (ondernemers exclusief btw, particulieren inclusief btw).

Aanmelden via: elmer@hogervorstadvies.nl. Na aanmelding volgt meer informatie ten behoeve van de betaling.

Tot 1 december a.s!

Advertentie

Beurswatch BNR 29 november 2013

Vanavond werd ik geïnterviewd op BNR Nieuwsradio over de bitcoin en over goud. Luister hier het interview terug.

BNR Beurswatch 29 november | Bitcoin, goud en Triple A

Zijn Nederlandse staatsobligaties nog aantrekkelijk zonder Triple A-rating? Dat bespreekt BNR’s Pieter van der Werff met Jochem Baalmann van Indexus en Han Dieperink, hoofd beleggingen van de private bank van de Rabobank en Elmer Hogervorst, onafhankelijk analist en schrijver van het boek Geld, goud en zilver.

BNR Beurswatch, elke vrijdag van 18:30 tot 19:00 uur

Pensioenvermogen in goud

Vanochtend stond onze ingezonden brief in het FD naar aanleiding van een column van hoogleraar Jan Bouwens over de rechterlijke uitspraak inzake DNB versus het Pensioenfonds voor de Glasfabrieken over de door het fonds aangehouden goudpositie. Hieronder onze brief, daaronder de column van Jan Bouwens.

Pensioenvermogen in goud

Volgens Jan Bouwens is het toezicht van DNB in gevaar vanwege een gebrek aan begrip van financieel-economische concepten bij de rechterlijke macht (FD 1 oktober). Een buitengewoon merkwaardige mening. Bouwens is hoogleraar Accounting en onderzoekt aan de Tilburg University prestatiemeting en prestatiemanagement binnen organisaties. Blijkbaar is dat voldoende om ook juridische analyses te maken en de rechterlijke macht zelfs van onkunde te betichten. Bouwens vindt, evenals de DNB, dat het tijdelijk beleggen van 13% van het pensioenvermogen in goud te risicovol is. Wanneer hij de uitspraak had bestudeerd, had hij gezien dat het pensioenfonds in kwestie een zesvoud(!) ofwel 78% in obligaties had belegd. Met de recente, forse — en nog te verwachten aanhoudende — rentestijging zijn obligaties minstens zo risicovol als goud.

Dat overigens DNB stelt dat 13% in goud te risicovol is, doet je afvragen waarom onze centrale bankier dan zelf ruim 600.000 kilo goud aanhoudt en jaren geleden het merendeel van zijn goud tegen bodemprijzen heeft verkocht. Mogen rechters dan onvoldoende financieel-economische kennis hebben, bij DNB lijkt er ook een hoop aan te schorten. Bouwens’ voorstel om de gebruikelijke rechterlijke toetsing uiteindelijk aan financieel-economische onderlegde personen (accountants?) over te laten, is — mede om die reden — een absurde gedachte.

Elmer Hogervorst en Eric Mecking, auteurs van ‘Geld, goud en zilver‘

—————————————————————————————————————————

Hier de column van Jan Bouwens.

Toezicht DNB in gevaar door onkunde rechterlijke macht

Geschreven door: Jan Bouwens

Onlangs heeft de Nederlandsche Bank (dNB), de toezichthouder op onze pensioenfondsen, bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven(CvB) een rechtszaak verloren tegen het Pensioenfonds voor de Glasfabrieken. Het fonds moest van dNB zijn belegging van 13% in goud terugbrengen tot 3%. Als deze uitspraak als jurisprudentie dient, is het instrumentarium van de toezichthouder tot ver onder het gewenste niveau gedaald.Als ik al mijn geld beleg in één specifiek object, dan is mijn welvaart afhankelijk van dat beleggingsobject alleen. Maar als ik in 100 objecten beleg, bescherm ik me tegen schommelingen die zich bij individuele instrumenten voordoen. Met die kennis eiste dNB van het pensioenfonds dat men de goudvoorraad moest terugbrengen.Volgens de rechter had dNB onvoldoende weten te motiveren waarom maximaal 3% een goede norm was. deze uitspraak suggereert een gevaarlijk gebrek aan begrip van financieel-economische concepten bij de rechterlijke macht en heeft naar verwachting verstrekkende gevolgen voor het toezicht. In nieuwe, soortgelijke gevallen zal de toezichthouder minder snel tot een aanwijzing komen, waardoor pensioenfondsen onverantwoorde beleggingsrisico’s kunnen nemen. Het alternatief zou zijn dat de toezichthouder straks elk aspect van het toezicht met precieze getallen moet vastleggen. Dat is in de praktijk onwerkbaar.Niet alle situaties kunnen op voorhand getalsmatig exact benoemd worden.Het is hard nodig dat onze wetgevende macht hiervoor met een oplossing komt. In gevallen waarin besluiten kunnen worden aangevochten, zou het laatste woord kunnen worden overgelaten aan financieel-economisch onderlegde personen, die op grond van economische argumenten vaststellen of een partij te veel risico neemt. Jan Bouwens is verbonden aan Harvard Business School en Tilburg University.

DNB terug in zijn hok

Vandaag werd bekend dat De Nederlandsche Bank (DNB) het hoger beroep heeft verloren dat was ingesteld bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven tegen de uitspraak van de Rechtbank Rotterdam van 15 maart 2012. Het hoger beroep liep in de zaak tegen de Stichting Pensioenfonds Vereenigde Glasfabrieken. Even ter herinnering voor diegenen die niet meer precies weten waar het over gaat, dit schrijven Eric Mecking en ik over de oorsprong van de procedure in ons boek Geld, goud en zilver:

Goudbezitters vragen zich regelmatig af of hun bezit door de overheid gevorderd kan worden. Wat Nederland betreft heeft de minister van Financiën die bevoegdheid wel. De Noodwet Financieel Verkeer van 25 mei 1978, geeft regels ‘inzake voorzieningen op het gebied van het financiële verkeer in buitengewone omstandigheden’ met de bepaling in artikel 26:

‘Onze Minister is bevoegd – zo nodig in afwijking van andere wettelijke regelingen – voorschriften te geven ten aanzien van de financiële betrekkingen met het buitenland, alsmede ten aanzien van het vorderen van gouden munten, fijn goud, alliages van goud (onbewerkt of halffabricaat) en buitenlandse activa van ingezetenen. Tenzij bijzondere omstandigheden dit naar zijn oordeel onmogelijk maken, oefent hij deze bevoegdheden niet uit dan in overeenstemming met Onze Ministers van Buitenlandse Zaken, van Economische Zaken en van Landbouw en Visserij.’

De minister zal uiteraard alleen in uiterste nood gebruikmaken van deze regeling. Er valt meer te duchten van De Nederlandsche Bank (DNB) die in februari 2011 naar de rechter stapte omdat het pensioenfonds voor de glasfabrieken (SPVG) te veel goud bezat. Het fonds had 13 procent van zijn vermogen in de categorie grondstoffen belegd terwijl Nederlandse pensioenfondsen hierin gemiddeld 2,7 procent beleggen, maar zich ook beperkt tot één ‘grondstof’: goud. En daarmee had het pensioenfonds zich volgens DNB bovenmatig afhankelijk gemaakt van de waardeontwikkeling van deze, in haar ogen volatiele, grondstof. Mocht de goudkoers imploderen dan zou de dekkingsgraad van het fonds lager kunnen uitkomen dan 100 procent, hoewel volgens DNB niet te voorspellen is wanneer en in welke mate een daling in zal zetten. Het verweer van het pensioenfonds was dat het juist gekozen had voor goud omdat dit een verstandige belegging was gebleken en het mede dankzij dit goudbezit ernstige onderdekking had weten te voorkomen en een dekkingsgraad van 104,7 procent had behaald, wat boven het minimale vereiste lag. Ook was het fonds van mening dat goud niet zozeer als grondstof, maar als ‘een ruilmiddel’ moest worden gezien,  als geld dus.

Desalniettemin besliste de rechter dat het pensioenfonds zijn goudbezit diende te verkopen en binnen twee maanden moest terugbrengen van 13 naar 3 procent van zijn vermogen.

In de uiteindelijke einduitspraak van 15 maart 2012 had de rechtbank het beroep van het Pensioenfonds wel gegrond verklaard en het bestreden besluit vernietigd. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft deze uitspraak nu bevestigd. Het College verklaart onder meer dat, anders dan DNB stelt, het bezit van goud niet vergelijkbaar is met het bezit van slechts één aandeel. Ook het feit dat goud geen rente geeft is niet voldoende onderbouwing voor het argument van DNB dat het pensioenfonds de pensioenen wil indexeren en daar mogelijk niet aan kan voldoen. Lees hier de volledige uitspraak.

Het is duidelijk dat DNB, zelf grootaandeelhouder in goud, terecht een flinke tik op de vingers heeft gekregen in zijn strijd tegen pensioenfondsen die meer dan 3 procent van hun geld in goud willen beleggen.

Goud raakt uit de gratie

Vandaag staat een artikel in de Volkskrant waarvoor ik ook geïnterviewd werd.

Na een jarenlange stijging heeft de goudprijs de weg omlaag ingezet. Aandelen doen het weer goed, dus is de vraag: ‘Waarom zou je nu in goud beleggen?’

Door Frank van Alphen

De goudprijs is sinds 2000 als een dolle gestegen en steeds meer particulieren steken geld in dit edelmetaal. Vorige maand kelderde de goudprijs opeens. Onder meer ABN Amro rekent op een verdere daling.

‘De stijging van de goudprijs ging hand in hand met de verkoop van etf’s die gekoppeld zijn aan de goudprijs’, vertelt Georgette Boele, edelmetaalspecialist bij ABN Amro. Goud-etf’s zijn afgeleide financiële producten die niet altijd direct in fysiek goud beleggen, maar een goudindex volgen. Sinds de introductie van deze producten in 2004 is het voor particulieren een stuk eenvoudiger geworden in goud te beleggen.

‘Nu de goudprijs daalt, doen beleggers hun etf’s van de hand. Dat versterkt de daling’, aldus Boele. De stap een etf te verkopen, is immers sneller gezet dan het verkopen van gouden munten of goudstaven. Wie een paar broodjes goud in zijn kluis heeft leggen, zal dat meer zien als een lange termijnbelegging dan de particulier die met een paar muisklikken van goud kan switchen naar aandelen.

Sinds 2000 is de goudprijs omhoog geschoten van 255 dollar per ounce naar de piek in 2011 van ruim 1900 dollar. Sindsdien is de prijs gedaald, maar wel boven de 1525 dollar gebleven. In april zakte de prijs opeens onder de 1400 dollar om daarna iets op te krabbelen. Veel genoemde aanleidingen zijn de mogelijke verkoop van goud door de Cypriotische centrale bank en een negatief rapport van Goldman Sachs.

Boele verwacht op de langere termijn een daling van de goudprijs naar een jaargemiddelde 875 dollar per ounce in 2015. Een royale halvering ten opzicht van de top van 2011. ‘Zo’n sterke daling is niet uitzonderlijk’, zegt Boele. ‘In de jaren tachtig halveerde de goudprijs ook bijna in ruim anderhalf jaar.’

Volgens Boele is de huidige daling vooral het gevolg van de overstap naar aandelen die al geruime tijd goed doen en ook betere vooruitzichten hebben dan goud. ‘Waarom zou je nu in goud beleggen?’, zegt Boele. ‘Je ontvangt geen inkomsten zoals bij aandelen of obligaties en de kans op kapitaalswinst is klein.’

De komst van afgeleide producten zoals trackers, Turbo’s (RBS, ABN Amro) en Sprinters (ING) heeft volgens Boele het karakter van de goudmarkt grondig veranderd. ‘Goud werd altijd gezien als een veilige haven in onrustige tijden. Met een gouden munt kun je altijd nog iets kopen als er bijvoorbeeld hyperinflatie heerst’, zegt Boele. Zo is het in Zwitserland gebruikelijk rijke klanten te adviseren 10 procent van hun vermogen in fysiek goud te beleggen.

Beleggers die indirect in goud beleggen, kopen het niet als laatste vluchthaven. Boele: ‘Met een etf kun je geen brood kopen in tijden van nood. Kopers van die producten beleggen in goud omdat ze willen profiteren van de stijging veroorzaakt door degene die daadwerkelijk munten of staven aanschaffen.’

Volgens Boele heeft de handel in de afgeleide producten de markt in fysiek goud overvleugeld. ´De vraag naar goud voor juwelen in India zal bijvoorbeeld nog wel stijgen de komende jaren. Maar dat heeft geen grote invloed op de prijs. Dat geldt ook voor de incidentele goudtransacties van centrale banken’, stelt de goudexpert.

Ondanks de daling van de goudprijs zijn er nog legio goudverkopers te vinden die hoge verwachtingen blijven koesteren. Zo schrijft Willem Middelkoop, die het Commodity Discovery Fund heeft opgericht, dat de recente dalingen van de goudprijs waarschijnlijk ‘gemanaged’ zijn. De vraag naar fysiek goud in Azië is in dertig jaar niet zo groot geweest, meldt Middelkoop op zijn site.

Elmer Hogervorst, die adviseert bij de aankoop van fysiek goud en mede-auteur is van Geld, goud en zilver, is zijn vertrouwen in goud evenmin verloren. Hogervorst ziet goud als een echte vluchtheuvel. ‘Het monetaire systeem loopt door de enorme schulden en het bijdrukken van geld op zijn laatste benen. Als dit systeem overgaat naar een ander stelsel is het goed om goud te bezitten. Goud behoudt zijn waarde. Ik raad aan een kwart tot een derde van je vermogen in fysiek goud te beleggen.’

Hogervorst heeft niet de indruk dat particulieren zich al massaal op goud hebben gestort. ‘Ik zie eerder een tegengestelde beweging. Overal verschijnen winkeltjes waar je goud en zilver kunt verkopen. Mensen denken dat de goudprijs hoog staat en dat dit het moment is om te verkopen. Je moet je pas zorgen maken als je op elke straathoek goud kunt kopen.’   

Ondanks zijn geloof in de blijvende waarde van goud sluit Hogervorst een verdere daling van de goudprijs niet uit. ‘Dit soort uitslagen is niet ongewoon op de goudmarkt. Ik kijk naar de cycli op de langere termijn. Het is goed mogelijk dat de prijs daalt onder de 1000 dollar om daarna weer te stijgen.’

Wie toch goud onder de huidige omstandigheden wil kopen, doet er volgens Hogervorst verstandig aan de aankoop te spreiden in de tijd. ‘Dan koop je tegen een gemiddelde prijs en kun je extra aanschaffen na een dip’, aldus Hogervorst.